وال پست یا وادار (به انگلیسی: wall post) که به صورت والپست هم نوشته می‌شود به معنای نگهدارنده دیوار و از جمله تجهیزات ساختمانی است که به کمک پروفیل فولادی ساخته می‌شود. وال پست، سبب درگیری دیوار و اسکلت شده و در نهایت موجب افزایش مقاومت و استحکام سازه می‌شود. وظیفه‌ی نگهداری دیوارها در برابر نیروهای عمود بر صفحه و نیروهای خمشی و کمانشی که در اثر لرزش و زلزله به ساختمان‌ها وارد می‌شود را به عهده دارد.
وال پست چه کاربردی دارد؟
وال پست به طورکلی کمک می‌کند تا دیوار و تیغه‌ها بهتر و محکم‌تر به اسکلت اصلی ساختمان متصل شوند. درواقع والپست ها هنگام زلزله و باد، نیروهای وارده را از دیوار به فریم منتقل نموده و در نتیجه سبب استحکام بیشتر دیوار و پیشگیری از تخریب دیوار می‌شوند. والپست با کاهش طول آزاد دیوار و فراهم کردن امکان جابجایی جانبی، سختی سازه را کاهش می‌دهد و بنابراین باعث تقویت عملکرد دیوار در برابر بارهای لرزه‌ای دینامیک سازه می‌شود.
توجه داشته باشید که به معنای این نیست که با وجود والپست، دیوار در اثر بارهای لرزه‌ای هرگز ترک نخواهد خورد. باید یادآور شد که وال پست ها بارهای جانبی ناشی از زمین لرزه را تحمل نمی‌کنند!
ضرورت اجرای وال پست
طبق پیوست ششم آئین نامه ۲۸۰۰ مقررات ملی ساختمان، اجرای وال پست الزامی می‌باشد؛ زیرا ایران یکی از کشورهای زلزله‌خیز است که هر چند وقت یک بار شاهد خرابی و واژگون شدن ساختمان‌های مختلف آن می‌باشیم. مهندسین ساختمان با مطالعاتی که بر روی ساختمان‌های ویران شده انجام داده‌اند، متوجه شدند که استفاده از وال پست می‌تواند اجزای غیرسازه‌ای را در ساختمان مهار کرده و میزان خسارت را بسیار کاهش دهد.
قبلا تصور می‌شد که با سالم ماندن المان‌های اصلی سازه در حین زلزله می‌توان از خرابی المان‌های غیرسازه‌ای مانند دیوارها و کاهش خسارات پیشگیری کرد. اما با زلزله سال ۱۳۹۶ کرمانشاه به متخصصان و مهندسان ثابت شد که این تصور کاملا اشتباه است! در این زلزله ساختمان‌هایی مشاهده شدند که المان‌های اصلی آن مانند ستون‌ها و سقف سالم بودند اما نتوانستند از وارد شدن آسیب به کل سازه جلوگیری کنند و عملکرد کلی سازه را زیر سوال برده و به المان‌های غیر سازه‌ای مانند دیوارها، تاسیسات و تیغه‌ها آسیب زده و منجر به خسارات جانی و مالی زیادی شدند.
وادارهای نبشی سابق
تا چند سال پیش اتصال دیوارها به سازه و اسکلت ساختمان توسط دو نبشی (وادار) به کف و زیر تیر انجام می‌شد که این مرحله از نصب هم در نقشه‌کشی سازه مشخص شده بود و جهت مقاوم‌سازی دیوار نصب می‌گردید که متاسفانه عملکرد بسیار ضعیفی در مقابل زلزله‌ها به‌خصوص زلزله‌ی کرمانشاه در سال ۱۳۹۶را داشته است و مهندسین در تحقیقات میدانی به عمل آمده، متوجه این موضوع شدند که در اکثر ساختمان‌های خراب شده، تمام نبشی‌ها کمانش کرده و باعث آسیب به دیوارها و همچنین آسیب کلی به سازه در ناحیه‌ی اتصال نبشی‌ها به خود سازه شده است.
وال پست جدید منقطع یا ناودانی منقطع جایگزین وال پست نبشی
در گذشته، با نبشی‌کشی دیوار را مقاوم می‌کردند، اما چون نبشی‌ها عملا در زمان زلزله عملکردی نداشتند و یکپارچگی دیوار را حفظ نمی‌کردند، در روش جدید، به منظور تسلیح و مقاوم‌سازی دیوار در زمان زلزله مطابق پیوست ششم آیین نامه ۲۸۰۰ استفاده از وال پست جدید منقطع یا ناودانی منقطع عملکرد دیوارهای غیرسازه‌ای را بهبود بخشیده است.
مبحث بعدی این مقاله معرفی وال پست منقطع می‌باشد.
والپست | ناودانی منقطع چیست؟
والپست منقطع، المانی است که برای متصل کردن میانقاب های سازه‌ای و غیر سازه‌ای و تیغه‌ها به اسکلت ساختمان به کار می‌رود. والپست منقطع با اتصال کشویی در مقابل نیروهــای وارد شــده در اثر زلزلــه مقاومت کرده و سـپس بـه حالـت اولیه‌ی خود باز می‌گردند. استفاده از وال پست منقطع علاوه بر مطابقت با استاندارد آیین نامه ساختمان حداقل ۳۰ درصد هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
پانچ‌هایی که در لبه‌های بال وال پست منقطع (ناودانی منقطع) وجود دارد به منظور اتصال مفصلی میلگرد بستر با وال پست و حذف گیره و قلاب و در نتیجه کاهش هزینه ها طراحی شده است. امروزه وال پست منقطع (به صورت والپست منقطع هم نوشته می‌شود) با استقبال زیادی مواجه شده است.
وال پست منقطع ، جایگزین نبشی کشی های قدیمی در دیوارهاست. والپست منقطع مقاومت سازه را بالاتر می برند و بدین گونه منجر به افزایش طول عمر آن می‌شوند.
تعداد مورد نیاز وال پست منقطع
تعداد مورد نیاز وال پست منقطع طبق آیین نامه و توسط مهندس محاسب مشخص می‌شود.
برای والپست های متصل به ستون، به ازای ستون هایی که ۳ متر ارتفاع دارند 2 عدد والپست منقطع لازم است و برای زیر تیرها در دهانه های ۳ متری، 2 عدد وال پست منقطع نیاز می‌باشد و لازم است به ازای هر متر افزایش طول دهانه‌ی دیوار، یک عدد وال پست منقطع اضافه شود.
فاصله بین میانقاب و قاب سازه ای در وال پست های منقطع
قبل از تیغه چینی، باید بین بلوک‌های تیغه‌چینی و المان‌های کناری و سقفی یک لایه پلی استایرن یا پشم سنگ به ضخامت 01. (یک صدم) از ارتفاع دیوار، استفاده شود که به طور معمول ضخامتش در قسمت‌های کناری ۳ سانتیمتر و در قسمت‌های سقفی ۲.۵ سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود. این لایه پشم سنگ یک حد فاصل بین قاب سازه ای و دیوار می شود و و چون قابلیت ارتجاعی دارد، در هنگام زلزله، حرکت در صفحه دیوار را ممکن می‌سازد.
قیمت وال پست منقطع
قیمت والپست منقطع آماده نسبت به قیمت نبشی والپست ( همان سیستم قدیمی) ۱۵ تا ۲۵ درصد ارزانتر است.
انواع وال پست از نظر شکل ظاهری
وال پست ها از نظرشکل ظاهری به دو نوع افقی و قائم دسته‌بندی می‌شوند. انواع وال پست وظیفه‌ی یکسانی دارند و با جداسازی دیوار از اسکلت و توزیع صحیح نیروها، از خرابی سازه و آسیب‌دیدگی آن جلوگیری می‌کنند.
وال پست قائم یا وال پست عمودی
در دهانه‌هایی که طول دیوار بیشتر از 4 متر باشد، یا طول دیوار بیشتر از ۴۰ برابر ضخامت دیوار باشد، طبق آئین‌نامه، جهت جلوگیری از بارهای خمشی، کوتاه کردن دیوار و افزودن تکیه‌گاه، حتما باید از والپست عمودی یا وادار میانه استفاده شود.
وال پست افقی
برای جداسازی بالاترین نقطه‌ی دیوار از سقف به کار می‌رود و باعث مقاوم شدن دیوار می‌گردد. والپست افقی زمانی اجرا می‌شود که ارتفاع دیوار از ۳.۵ متر بیشتر شود یا ارتفاع دیوار ۳۰ برابر ضخامت دیوار باشد.
جنس | اندازه | سایز وال پست
جنس وال پست طبق آیین نامه از ورق سرد نورد شده به ضخامت ۲ میلی‌متر می‌باشد که دارای کف با عرض ۱۰.۵ ، ۱۵.۵ و ۲۰.۵ سانتیمتر (برای دیوارهایی با عرض ۱۰ ،۱۵ ،۲۰ سانتیمتر ) و با دو بال که اندازه‌ی هر یک 7 سانتیمتر می‌باشد. داخل کف هریک از این ورق ها Uشکل یک عایق ۳ سانتی فوم پشم شیشه یا فوم پلی استایرن ضد رطوبت با دانستیه پایین قرار می‌گیرد.
اتصال این گیره‌ها به ستون‌ها و زیر تیرها توسط رول بولت با فواصل هر ۱ متر یک عدد انجام می‌گیرد و جهت مقاوم‌سازی دیوار از میلگرد بستر استفاده می‌شود که به‌صورت مفصلی در طول دیوار جهت مهار دیوار اجرا می‌گردد. همچنین میلگرد بستر در فواصل هر دو رج یا هر سه رج، بین بلوک‌ها مابین ملات سیمانی نصب می‌گردد.
اجرای | نصب وال پست
دیتیل‌‌های وال پست در سازه‌‌های فولادی و بتنی کاملا قابل اجراست. این المان در تمام جهات، داخل نبشی‌های افقی و عمودی انجام می‌شوند و از تغییر شکل دیوار در زمان زلزله جلوگیری می‌کند. مهم‌ترین نکته در اجرای وال پست این است که در اجرای وال پست باید نهایت دقت انجام شود و به دلایل اقتصادی کیفیت آن را کاهش نداد. با اجرای درست وال پست ها در ساختمان می‌توانیم تخریب دیوارها را تا حد چشمگیری کنترل کنیم. با این که اجرای این المان بسیار حائز اهمیت است اما چندان توجهی به آن نمی‌شود.
روش‌های نصب وادار یا وال پست
- روش اول نصب نبشی فابریک به‌صورت عمودی و افقی کنار ستون، تیر و روی کف و همچنین مابین دیوارهای میانی.
- استفاده از نوار FRP یا نوارهای الیافی که اتصال دیوار به ستون توسط نوارFRP انجام می‌شود.
- گیره کشویی وال پست به همراه میلگرد بستر.
نحوه اتصال وال پست به ستون، تیرها و کف
مطمعناً در هنگام اجرای هر سقف صفحه پلیت‌های درنظر گرفته شده برای اتصال وال پست ها، دقیق در محل مورد نظر نصب نمی‌گردند و بابت نصب وال پست در آئین نامه 2800 اشاره شده که نیاز به پلیت نصب شده هنگام بتن‌ریزی ستون‌ها و سقف نخواهد بود و امکان استفاده از رول بولت و نصب با قطعات چرخشی اشاره شده است و همچنین استفاده از دلر و پیچ M8 که قطری برابر با میلگرد سایز 8 را داراست را قبول داشته و نصب به‌صورت رول پلاک فلزی را تایید می‌نماید.
نحوه اجرای والپست در دهانه‌هایی که مهاربند دارند
مهم‌ترین مطلب در دهانه‌هایی که مهاربند دارند این است که نباید دیوار زیر، کنار و روی مهاربند با سیمان و گچ به مهاربند اتصال داده شود زیرا عملکرد مهاربند را مختل کرده و با چسبندگی و سنگینی که به مهاربند تحمیل می‌کند باعث عدم کارایی آن می‌شود. بهترین روش این است که دیوارهایی با جنس غیر سمنت و گچ، از لایه‌ی داخل و بیرونی، بادبندها ساختمان را پوشش داده تا عملکرد بادبند یا مهار بند با مشکل مواجه نشود.
نکات اجرایی وال پست
- در پیوست ششم آئین نامه ۲۸۰۰ به مهر نشدن انتهای دیوار به زیر تیر تاکید شده و اتصال آن به‌صورت کشویی توضیح داده شده تا در مواقع زلزله حرکات خمشی تیر باعث کنش در ستون‌ها نگردیده تا موجب خرابی دیوار نگردد.
- همچنین در بحث ثقل مرکزی و ترکی که بر روی گچ نازک کاری شده در دیوارهای بلوکی و سیمانی، در زمانی که خیزشی در تیرها ایجاد می‌شود موجب ترک در دیوارها گردیده که بابت جلوگیری از ترک گچ بالاترین نقطه دیوار و زیر سقف باید از فوم ۳ سانتی مابین دیوار و تیر و ستون‌ها استفاده شود و قبل از گچ‌کاری روی ورق‌های فلزی، توری مرغی یا توری رابیتس نصب و بعد گچ‌کاری انجام گردد.
- دلیل ترک نقاط اتصال دیوار با ستون‌ها و تیرها: اول اینکه همجنس نبودن فلز گیره با گچ خاک و گچ می‌باشد و دوماً انبساطی که در اثر تابش آفتاب و گرما به وادار زیر تیرها ایجاد می‌گردد عامل ترک بوده و جهت جلوگیری از ترک خوردن گچ در این نواحی از توری استفاده گردد.
- اگر دیوار غیرسازه‌ای در تمام ارتفاع طبقه ادامه داشته باشد باید به زیرِ پوشش سقف مهار شود، یعنی رگه‌ی آخر تیغه با ملات کافی و فشار مناسب در زیر سقف جای داده و محکم شود. توجه به این نکته باعث می‌شود که دیوارها زیر فشار زلزله شکل خود را حفظ کنند. به همین سادگی می‌توان از خسارات احتمالی مرگبار در حین زلزله جلوگیری کرد. بنابراین اهمیت اجرای وال پست ها به راحتی قابل درک است.
- در پیوست ششم آئین نامه ۲۸۰۰ مقررات ملی ساختمان به صراحت اشاره شده است که نباید از نبشی در کنار ستون‌ها استفاده گردد و نصب نبشی به‌طور کلی حذف شده است.
دلایل حذف نبشی وادار کنار ستون‌ها و زیر تیرها و کنار ساب فریم درب و پنچره‌ها:
هنگام زلزله و لرزش موجب آسیب‌رسانی در ناحیه‌ی اتصال نبشی‌ها به خود سازه می‌شود.
نبشی‌های نصب شده از کف تا تیر سقف به‌صورت یکپارچه اجرا می‌گردید و بحث ناحیه‌ی حفاظ شده تیر سقف‌ها مطرح شد که نباید وادار کنار ستون از ۲ برابر ارتفاع تیر متصل شده بیشتر بوده باشد.
وال پست H | وادار H | وادار میانی
طبق پیوست ششم آیین نامه ۲۸۰۰ در دیوارهایی که طول دیوار کمتر از ۴ متر باشد مثل دیوار اتاق خواب‌ها، دیوار سرویس و حمام، دیوار آشپزخانه نیازی به نصب وادار یا وال پست نمی‌باشد، ولی در دیوارهایی که طول آنها از ۴ متر بیشتر باشد باید تا به طول ۸ متر یک وادار یا وال پست میانی دوبل به شکل H که در مابین دیوار و در طول ۴ متر قرار گرفته و هر دو دیوار را مهار کرده باشد استفاده می‌شود و همچنین اگر طول دیوار از ۸ متر بیشتر باشد دو وادار میانی عمودی باید نصب و اجرا گردد.
همچنین در ارتفاعاتی که دیوار بیشتر از ۳.۵ متر و برفرض ۵ متر ارتفاع داشته باشد مانند لابی باید وادار عمودی یک متر جلوتر از ستون‌ها از کف تا زیر سقف و بر تیر اتصال داده شود و در ارتفاع ۲.۵ متری به صورتی که دیوار به دو قسمت ۲.۵ متری تقسیم شده باشد یک وادار افقی به دو وادار یا وال پست عمودی اتصال داده شده تا دیوار ۵ متری را مهار نماید.
وادار یا وال پست کنار پنجره و کنار درب داخلی
طبق آئین نامه ۲۸۰۰ وادار کنار بازشو تا فاصله ۲ متر حذف شده و نیازی به وادار عمودی نیست و در آئین‌نامه تاکید شده که نصب ساب فریم هم‌زمان با اجرای دیوار و اتصال به میلگرد بستر انجام گردد و به سبک سابق که ابتدا دیوار اجرا شده و بعد توسط تیشه جای پنجره‌ها و درب‌ها را درآورده و فریم هرکدام را نصب می‌کردند انجام نشود.
با نصب هم‌زمان ساب فریم با چیدمان دیوار و میلگرد بستر و وال پست، دیوار مقاوم‌تر و یکپارچه خواهد بود.
فروش | تولید وال پست
شرکت گوهرسازه با کادری مجرب، تجهيزات و خطوط توليد به روز سال‌هاست که به تولید وال پست با متریال درجه یک مشغول است و دارای سهم قابل توجهي از بازار ايران و چند کشور همسایه می‌باشد.
