ایمنی اجزای سازه ای و غیر سازه ای ساختمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از حوادث طبیعی که خسارت‌های مالی و جانی زیادی به همراه دارد زلزله است که نمی‌توان از وقوع آن جلوگیری کرد اما با راه‌کارهایی میشود خسارات ناشی از آن را به کمترین میزان رساند که مقاوم‌سازی ساختمان یکی از این راه‌کارهاست.
اگر ساختمان‌ها در برابر این حادثه‌ی طبیعی از مقاومت لازم برخوردار شوند آسیب کمتری خواهند دید. در نتیجه با مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله می‌توان میزان خسارات جانی و مالی را به میزان قابل توجهی کم و کم‌تر کرد.
اجزای سازه ای و غیر سازه ای ساختمان
اجزای سازه ای و غیر سازه ای به طور کلی دو قسمت اصلی سازه ساختمان را تشکیل می‌دهند. که جهت ارزیابی لرزه ای ساختمان لازم است هر یک از اجزا به صورت کامل مورد تحلیل قرار گیرند. در زمين لرزه‌ها، خسارت‌های مالي مرتبط به اجزاي غير سازه اي، معمولاً بيشتر از خسارت‌های وارده به اجزاي سازه اي برآورد میشود. خسارت‌های ناشي از اجزاي غير سازه اي مي‌تواند جان ساكنين ساختمان را هم به طور جدی به خطر اندازد.
اجزای سازه ای
اجزای سازه ای ساختمان به بخش‌هایی از ساختمان که در مقابل نیروهای ثقلی زلزله، باد و … مقاومت می‌کنن گفته میشود؛ مانند: ستون‌ها، پایه‌ها، انواع سقف‌ها، تیرهای اصلی و فرعی، بادبندها، دیوارهای باربر و پی‌ها.
اجزای غیر سازه ای
اجزای غیر سازه ای ساختمان به آن بخش از دستگاه ها، تجهیزات، مبلمان، سیستم‌های لوله‌كشی، قطعات، سقف كاذب، دیوارهای جداكننده، اقلام و اجزای برقی و مكانیكی و … در سه رشته‌ی تخصصی معماری، تاسیسات برقی و تاسیسات مكانیكی می‌گویند.
اجزاي غیرسازه اي معماري مانند:
- دیوار خارجی
- تیغه و دیوار داخلی
- جان پناه
- راه پله‌ها
- سقف‌های کاذب
- نما
و …
ایمنی اجزای غیر سازه ای ساختمان
ایمن سازی اجزای غیر ساز ای چگونه انجام میشود؟ از آنجا که اعضاي غیر سازه‌اي معماري از جمله دیوارهاي داخلی و خارجی ساختمان‌ها در زلزله آسیب پذیر می‌باشد تاکنون موجب خسارات جانی و مالی بسیار زیادی در جهان و به خصوص در کشور ما شده‌اند. زلزله‌ی آبان 1396 کرمانشاه، فضایی برای تحول در رویکرد مهندسین ایرانی در رابطه با اعضای غیر سازه ای و رفتار آنها در هنگام زلزله ایجاد کرد.
یکی از راه‌هایی که برای مهار اجزای غیر سازه ای طراحی شده و مورد استقبال قرار گرفته، استفاده از وال پست می‌باشد.
وال پست که به معنای نگه دارنده ی دیوار است عضوی غیر سازه ای است که به صورت کلاف‌های قائم و افقی در طول های مشخص برای یکپارچه عمل کردن دیوارها استفاده میشود. وال پست باعث درگیری دیوار با اسکلت، همبستگی دیوار و در نتیجه باعث محکم شدن و مهار دیوار در برابر بارهای جانبی (باد، زلزله و … ) میشود.
روش دیگر برای مهار اجزای غیر سازه ای، استفاده از المانی به نام میلگرد بستر می‌باشد. هدف از کاربرد این المان در دیوارها افزایش استحکام و مسلح کردن سازه در برابر زلزله است. از آنجا که سازه‌های آجری و سفالی مقاومت آنچنانی در برابر زلزله ندارند، این سازه ها باید به گونه ای مستحکم شوند که بتوانند فشارهای احتمالی در برابر زلزله را تحمل کرده و آسیب نبینند. برای ایجاد این ویژگی، هنگام ساختن ساختمان‌ها از این المان استفاده می‌‌کنند.
در ادامه‌ی این مقاله به مجموعه ای از توصیه‌های ایمنی در مقابل زلزله می‌پردازیم:
ایمنی قبل از وقوع زلزله
- ساختمان خود را طبق اصول مهندسی زلزله بسازید و برای این کار، افراد متخصص را به کار بگیرید.
- نقاطی از منزل که از نظر ایمنی ضعیف هستند را شناسایی و سپس برطرفشان کنید، اعضای خانواده را با نقاطی از منزل که از ایمنی برخوردارند مانند چارچوب درب‌ها، زیر میزهای مستحکم، گوشه‌های اتاق‌ها، کنار برخی دیوارهای داخلی، راه‌های خروج اضطراری و … آشنا کرده و نحوه‌ی پناه‌گیری در این نقاط هنگام زلزله را به آنها آموزش دهید.
- برای آشنایی افراد خانواده با پدیده‌ی زلزله، می‌توانید از کتاب‌ها و فیلم‌های آموزشی که در این زمینه موجود است استفاده کنید تا در هنگام بروز زلزله عملکرد درستی داشته باشند.
- ایمنی شیشه ها با نوار چسب یا نایلون‌های بی‌رنگ می‌تواند از بروز سوانح در هنگام زلزله تا حد زیادی جلوگیری کند.
- آویزان نکردن لوازم سنگین مانند گلدان از سقف ساختمان و جایگزین کردن لوازم پلاستیکی سبک به جای لوازم شیشه‌ای می‌تواند موثر باشد.
- مبلمان را دور از پنجره‌ها بچینید.
- جعبه کمک‌های اولیه وکپسول آتش‌نشانی در خانه داشته باشید.
- استفاده از از آبگرم‌کن ایستاده در منزل کار خوبی است زیرا آب درون مخزن آن بعد از زلزله کارآمد است.
- مواد آتش‌زا و خطرآفرین در منزل جمع نکنید.
- در مسیر پله‌ها و راهرو‌ها وسایلی اضافی قرار ندهید که هنگام خروج اضطراری مشکل‌آفرین نباشند.
- کارت شناسایی اعضای خانواده را در محلی از خانه که در دسترس آسان باشد نگه‌داری کنید که هنگام زلزله بتوانید آن را با خود داشته باشید.
ایمنی درهنگام وقوع زلزله
- خونسردی و آرامش خود را حفظ کرده، به سمت درب خروجی هجوم نبرید و یادتان باشد هنگام زلزله هرگز از آسانسور استفاده نکنید.
- به زیر میزهای محکم بروید و با دو دستتان، پایه‌های میز محکم بگیرید و یا می‌توانید در چهارچوب درب‌ها ،گوشه‌ی اتاق‌ها و زیر ستون های اصلی پناه بگیرید.
- اگر هنگام زلزله در طبقات زیرزمین هستید، به نقطه‌ی امنی رفته و تا پایان لرزش آنجا بمانید.
- اگر در راه پله هستید همانجا بنشینید با دو دست سر را گرفته، و خود را به یک سمت پله بکشانید و بالا یا پایین نروید.
- از قفسه ها فاصله بگیرید.
- اگر داخل حیاط هستید در جای مناسب بنشینید و با دو دست سر خود را بگیرید.
- چنانچه در خیابان هستید از ساختمان‌های بلند و تیرهای برق دور شوید و اگر فضای باز و امن در نزدیکی‌تان نبود، به کنار ماشین‌هایی که پارک شده‌اند بروید، بنشینید و با دو دست محکم سر خود را بگیرید (بپوشانید).
- اگر در حال رانندگی در جاده بودید، اتومبیل را در صورت امکان در یک نقطه مناسب پارک کرده و از آن فاصله بگیرید، تا با اتومبیل‌های دیگر برخورد نکنید.
- در هنگام زلزله، اگر مطمئنید که حداکثر در عرض ۱۰ ثانیه به یک مکان امن می‌رسید از ای خود حرکت کنید در غیر این صورت در نزدیکترین مکان امن پناه بگیرید.
ایمنی بعد از وقوع زلزله
- هنگام وقوع زلزله سعی کنید خونسردی و آرامش خود را حفظ کرده و بعد از تمام شدن لرزش‌ها ، با احتیاط از ساختمان یا محلی که مکن است خطرآفرین باشد خارج شوید و به محیط امن بروید.
- در صورت آسیب‌دیدگی خودتان یا اعضای خانواده، اگر آسیب جزئی باشد، ابتدا خودتان را به صورت سرپایی مداوا کنید و سپس به کمک اعضای خانوده بروید.
- افرادی که جراحت برداشته‌اند را با احتیاط حرکت دهید و در اطراف مجروحین تجمع نکنید. از دستورالعمل‌های نیروهای انتظامی و هلال احمر پیروی کنید.
- به محل‌های نیمه تخریب وارد نشوید.
- به محض استشمام بوی گاز سعی کنید فلکه‌ی اصلی را پیدا و آن را قطع کرده و اگر نتوانستید، فوری محل را ترک کنید و در صورت آتش‌سوزی‌های کوچک، آن را مهار کنید.
- به این دلیل که روشن کردن کبریت ممکن است باعث وقوع انفجارشود برای روشنایی محیط از چراغ قوه استفاده کنید.
- برای پیشگیری از شیوع بیماری، مواد آلوده را از محیط دور کنید و یا با خاک بپوشانید.
- پسلرزهها خیلی خطرناکند هنگام پسلرزهها مراقب باشید و مکانی امن را برای استراحت و ذخیره‌ی مواد دارویی و غذایی پیدا کنید.
- از مصرف بی‌رویه مواد دارویی و غذایی بپرهیزید تا بعداً با مشکل مواجه نشوید.
- بعد از زلزله ساختمان را بررسی کنید و وارد محل‌هایی که ترک خورده نشوید.
به نظر شما نوع قالب برای استفاده از قالب بندی بتن ساختمان مثلا قالب بتنی فلزی یاپلاستیکی می‌تواند تاثیری در ایمنی ساتمان داشته باشد؟
